လီၢ်ခၢၣ်သးပဒိၣ် နုာ်လီၤမၤစိးတၢ်ပၢတၢ်ြပးလၢ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ, ခိၣ်နၢ်တဖၣ်စံး
လီၢ်ခၢၣ်သးပဒိၣ် နုာ်လီၤမၤစိးတၢ်ပၢတၢ်ြပးလၢ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ, ခိၣ်နၢ်တဖၣ်စံး
The Irrawaddy, 10 Oct 2017
URL: https://www.irrawaddy.com/news/burma/central-govt-infringing-administration-knu-regions-say-leaders.html
ကံၣ်မဲ, ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ် - ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ Karen National Union (KNU) ခိၣ်နၢ်တဖၣ် သခူထီၣ်ကီၢ်ပဒိၣ် လၢကကွၢ် ဆိကမိၣ်ကဒါက့ၤ တၢ်နုာ်လီၤမၤစိးတၢ်ပၢတၢ်ြပးလၢ ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤကရူၢ်ဟီၣ်က၀ီၤ, ဒ်တၢ်ကွဲးပာ်လီၤအီၤလၢ
ထံကီၢ်ဒီတ ဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ဒုးတၢ်ခးအတၢ်အၢၣ်လီၤ
nationwide ceasefire agreement (NCA) လၢတၢ်ဆဲးလီၤအီၤအပူၤကွံာ်ခံနံၣ် လီၤ.
ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢပၢ ဟီၣ်က၀ီၤတဖၣ်မ့ၢ်၀ဲကီၢ်ရ့ၣ်နွံဘ့ၣ်လၢ ကီၢ်သူလ့ၤဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ, လၢအပၣ်ဃုာ်ကညီကီၢ်စဲၣ်, မိၣ် ကီၢ်စဲၣ်တဖှံၣ်တ၀ာ်, ပကိကီၢ်ဒိၣ်တဖှံၣ်တ၀ာ်, အ့ယၣ်၀တံၣ်ဒီးတနီသရံၣ် ကီၢ်ဒိၣ်တဖၣ်, ဟီၣ်က၀ီၤတခါ
စုာ်စုာ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပၢတၢ် ြပးအဒ့အြတၢ်ဒၣ်၀ဲ လၢညီနုၢ်ဘၣ်ဘျးအသးဒီးလီၢ်ခၢၣ်သးပဒိၣ်လီၤ.
စးထီၣ်လၢတၢ်မၤခံခီယၢ်ပၤ တၢ်ပတုာ်တၢ်ဒုးတၢ်ခးအတၢ်အၢၣ် လီၤလၢ ၂၀၁၂ လံၤလံၤ, ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဟီၣ်က ၀ီၤတဖၣ်အပူၤ စုက၀ဲၤတၢ်ထီဒုၣ်ဒါလီၤစှၤ၀ဲ, ဘၣ်ဆၣ်ဘၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးပၢြပးတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်, လၢတၢ်ကဘၣ်ဘှါၡဲ
အီၤ ဒ် NCA တၢ်အၢၣ်လီၤ 'ကတီၢ်ဘၢၣ်စၢၤအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ' အ သိးလၢဟီၣ်က၀ီၤလၢတၢ်ပၢအီၤအဂီၢ်, အဂ့ၢ် ကညီဒီကလုာ်စၢ ဖှိၣ်ကရၢ ပှၤကတိၤတၢ်ခွဲးယာ်အိၣ် နဲၢ်ရွဲၣ်ခိၣ်ကျၢၢ် စီၤတၢ်ဒိၣ်မူ စံးဘၣ် အ့ယၣ်၀တံၣ်တၢ်က စီၣ် ဖဲမုၢ်ဆၣ်အနံၤလီၤ.
"တၢ်မၤထွဲကတီၢ်ဘၢၣ်စၢၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ မ့ၢ်တၢ်ကီလၢပဂီၢ်, မ့ၢ်လၢတၢ်တမၤထွဲအီၤဒံးဘၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်လဲာ်အိၣ်ကွဲးပာ်အ သးလၢ NCA လံာ်အပူၤလီၤ." ပဒိၣ်စီၤတၢ်ဒိၣ်မူ ၡဲပၠး၀ဲလီၤ.
အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလၢ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ပၢြပး၀ဲၤကျိၤ ၁၄ ခါ, လၢအပၣ်ဃုာ် တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့, တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အတၢ် ကွၢ်ထွဲ, ဒီးပှၤဂ့ၢ်၀ီတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတဖၣ်, လၢတၢ်လီၢ်တနီၤနီၤ ထီဒုၣ်ဒါလိာ်သးဒီးလီၢ်ခၢၣ်သးပဒိၣ်တၢ် ပၢ
တၢ်ြပးန့ၣ်လီၤ.
"ဖဲပတၢ်ပၢတၢ်ြပး၀ဲၤကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်မၤတၢ်အခါ, တၢ်ကဒူးကဒ့ၣ်အိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်ကွၢ်စူၢ်ကယာ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ဒုးတၢ်ခး ကမံးတံာ် သဃဲၤ, ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ပှၤလၢပမၤဟးဂီၤ NCA အတၢ်အၢၣ်လီၤလီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်၀ဲန့ၣ်အဃိဒီး, ပလိၣ်ဘၣ်တၢ်ဘှါၡဲ
အစၢ ခီဖျိ ကတီၢ်ဘၢၣ်စၢၤအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလီၤ."
နဲၢ်ရွဲၣ်ခိၣ်ကျၢၢ်စံး.
NCA ကတီၢ်ဘၢၣ်စၢၤအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤပၣ်ဃုာ်၀ဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢတၢ်ကဘၣ်မၤသကိးတၢ်ဒီး ကီၢ်ပဒိၣ်ဒ်လဲၣ် ဘၣ်ဃးပၢြပးဂ့ၢ် ၀ီ ဒီးတၢ်ဒီသဒၢခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်န့ၣ်လီၤ, အ၀ဲဒၣ်စံး.
ပဒိၣ်စီၤတၤဒိၣ်မူစံး၀ဲ, ကတီၢ်ဘၢၣ်စၢၤတၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤတၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်ခံခါအကျါတခါလၢ တၢ်တၢၣ်ပီၣ် သကိးအီၤဖဲ လွံၢ်သီတီၢ်ပူၤကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ လီၢ်ခၢၣ်သးထီဘိကမံးတံာ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်, လၢတၢ်မၤအီၤ
ဖဲလ့၀ါ, မ ဟါတနွံလီၤ.
တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤမ့ၢ် ထီဘိကမံးတံာ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အဆိကတၢၢ်တဘျီလၢတၢ်မၤအီၤ ဖဲကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ၁၆ ၀ီတ၀ီ ခီကရဲး တၢ်မၤအီၤဖဲလါမးၡး, ၀ံၤအလီၢ်ခံလီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်လၢအဂၤတခါလၢတၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးအီၤမ့ၢ်, တၢ်ကွၢ်က
ဒါက့ၤတၢ်မုာ် တၢ်ခုၣ်အတၢ်မၤကျဲ ဒီးကလဲၤဆူညါဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်လီၤ.
ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢခိၣ်နၢ်တဖၣ် တၢၣ်ပီၣ်သကိး၀ဲဘၣ်ဃး တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီအတၢ်တိာ်ကျဲၤ, ဒီကလုာ်သ့ၣ် ပှၢ်ဟီၣ်က၀ီၤ ဒီးသ့ၣ်ပှၢ်ပာ်ကီၢ်တၢ်လီၢ်တဖၣ် လၢအ၀ဲသ့ၣ်ဟီၣ်က၀ီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.
လၢလံာ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤအပူၤ လၢတၢ်ထုးထီၣ်ဖဲလါအီးထိဘၢၣ် ၇ သီစံး၀ဲ, ကညီခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဆၢတဲာ်၀ဲလၢ ကသုးယံာ်တၢ်ပျဲတၢ် ဘျၢလီၤစ့လၢတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ် လၢအမၤဘၣ်ဒိဟီၣ်က၀ီၤဒူသ၀ီကမျၢၢ် ဒီးခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်,
မ့ၢ်လၢတၢ်သ့ၣ် တဖၣ်အံၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီဒီးတၢ်ဘျၢတအိၣ်ဒံးနီတမံၤလၢ ကဒီသဒၢအ၀ဲသ့ၣ်လၢ တၢ်တိာ်ကျဲၤဒ် န့ၣ်အသိး အဃိဘၣ်လီၤ.
တၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တခါလၢ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢဘၣ်ကွၢ်ဆၢမဲာ်၀ဲ လၢအဆၢကတီၢ်ခဲအံၤမ့ၢ်, တၢ်ကွၢ်ထွဲကတီၤခိၣ်ဃၢၤန့ ဆၢၣ်အဂ့ၢ်, မါဘးထိလၢအမ့ၢ် ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢသ့ၣ်ပှၢ်၀ဲၤကျိၤခိၣ်, စံး၀ဲလီၤ.
အ၀ဲဒၣ်ၡဲပၠး၀ဲလၢ လီၢ်ခၢၣ်သးပဒိၣ်အတၢ်မၤလၢ ကမၤလဲၢ်ထီၣ်သ့ၣ်ပှၢ်ပာ်ကီၤ ဒီးဒီကလုာ်သ့ၣ်ပှၢ်ဟီၣ်က၀ီၤ ဖဲကီၢ်ဆၢ ဒီးကီၢ်ကၠီၣ် တဲၣ် ဒီးတနီသရံၣ်ကီၢ်ဒိၣ်ဖဲ ၂၀၁၅, တၢ်တဒုးသ့ၣ်ညါထွဲ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဒီးဟီၣ်က၀ီၤဒူသ၀ီက
မျၢၢ်တဖၣ်ဘၣ်.
လီၢ်ခၢၣ်သးပဒိၣ်လၢ န့ၢ်ပၠံၣ်ဒီၣ် ပျဲစ့ၢ်ကီး ထံဂုၤကီၢ်ဂၤကမျၢၢ်သဘျ့ကရၢဒ်အမ့ၢ် World Wide Fund for Nature Myanmar (WWF) ဒီး Fauna and Flora International (FFI) လၢကမၤလိဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဖဲတၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်တဖၣ်, တဒုးသ့ၣ်ညါဒီး
တ အိၣ်ဒီး ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ အတၢ်အၢၣ်လီၤထွဲဘၣ်,
ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢခိၣ်နၢ် တဖၣ်စံး၀ဲလီၤ.
ဖဲလါနိၣ်၀့ဘၢၣ်မဟိတနံၣ်, ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဆဲးတၢ်နၢ်ပၢၢ်အတၢ်အၢၣ်လီၤဒီး World Wide Fund for Nature Myanmar (WWF) ဒ်သိးကဒီသဒၢသ့ၣ်ပှၢ်လၢ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢပၢ ဟီၣ်က၀ီၤတဖၣ်အပူၤလီၤ.
"ကီၢ်ပဒိၣ်အတၢ်မၤလၢ ကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဒီကလုာ်သ့ၣ်ပှၢ်ဟီၣ်က၀ီၤ ဒီးသ့ၣ်ပှၢ်ပာ်ကီၤလၢ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ သုး က့ (၄) ဟီၣ်က၀ီၤဖဲဘျံးဒ၀ဲၢ်တၢ်လီၢ်, တနီသရံၣ်ကီၢ်ခီ, ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ြတီမၤတံာ်တာ် လၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျဲ
လၢ ကတီၢ်ခဲ အံၤလီၤ."
ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢအလံာ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤ တၢ်ထုးထီၣ်ဖဲမဟါတနွံ စံး၀ဲလီၤ, "ပကဒီသဒၢပသ့ၣ်ပှၢ် ခီဖျိပဖီလ် စံၣ်လၢပပာ်လီၤအဖီခိၣ်လီၤ."
"ပဒီသဒၢတ့ၢ်ပသ့ၣ်ပှၢ်ဒီး ပဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအမံၤတဖၣ် ဒီးပကယူာ်ထီၣ်ထီပသ့ၣ်ပှၢ်ဖီလ်စံၣ် ဒီးတၢ်ဘျၢတဖၣ် ဒ်သိးပ ဆဲးဒီသဒၢဒီး ကွၢ်ထွဲပသ့ၣ်ပှၢ်အဂီၢ်လီၤ." ပဒိၣ်စီၤတၤဒိၣ်မူ စံးဘၣ်အ့ယၣ်၀တံၣ်တၢ်ကစီၣ်, ဒီးစံးအါထီၣ်ဒံး၀ဲလၢ အ၀ဲသ့ၣ်စးထီၣ်
ဟ့ၣ်တၢ်သ့ၣ် ညါနၢ်ပၢၢ်အတၢ်သိၣ်လိလၢ ဟီၣ်က၀ီၤကမျၢၢ်အဂီၢ်, ဒ်သိးကဒီသဒၢတၢ်မံၤလာ် ဒီးသ့ၣ်ပှၢ်ပာ် ကီၤတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.
ထံကီၢ်ဒီတ ဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ဒုးတၢ်ခးအတၢ်အၢၣ်လီၤ
nationwide ceasefire agreement (NCA) လၢတၢ်ဆဲးလီၤအီၤအပူၤကွံာ်ခံနံၣ် လီၤ.
ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢပၢ ဟီၣ်က၀ီၤတဖၣ်မ့ၢ်၀ဲကီၢ်ရ့ၣ်နွံဘ့ၣ်လၢ ကီၢ်သူလ့ၤဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ, လၢအပၣ်ဃုာ်ကညီကီၢ်စဲၣ်, မိၣ် ကီၢ်စဲၣ်တဖှံၣ်တ၀ာ်, ပကိကီၢ်ဒိၣ်တဖှံၣ်တ၀ာ်, အ့ယၣ်၀တံၣ်ဒီးတနီသရံၣ် ကီၢ်ဒိၣ်တဖၣ်, ဟီၣ်က၀ီၤတခါ
စုာ်စုာ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပၢတၢ် ြပးအဒ့အြတၢ်ဒၣ်၀ဲ လၢညီနုၢ်ဘၣ်ဘျးအသးဒီးလီၢ်ခၢၣ်သးပဒိၣ်လီၤ.
စးထီၣ်လၢတၢ်မၤခံခီယၢ်ပၤ တၢ်ပတုာ်တၢ်ဒုးတၢ်ခးအတၢ်အၢၣ် လီၤလၢ ၂၀၁၂ လံၤလံၤ, ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဟီၣ်က ၀ီၤတဖၣ်အပူၤ စုက၀ဲၤတၢ်ထီဒုၣ်ဒါလီၤစှၤ၀ဲ, ဘၣ်ဆၣ်ဘၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးပၢြပးတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်, လၢတၢ်ကဘၣ်ဘှါၡဲ
အီၤ ဒ် NCA တၢ်အၢၣ်လီၤ 'ကတီၢ်ဘၢၣ်စၢၤအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ' အ သိးလၢဟီၣ်က၀ီၤလၢတၢ်ပၢအီၤအဂီၢ်, အဂ့ၢ် ကညီဒီကလုာ်စၢ ဖှိၣ်ကရၢ ပှၤကတိၤတၢ်ခွဲးယာ်အိၣ် နဲၢ်ရွဲၣ်ခိၣ်ကျၢၢ် စီၤတၢ်ဒိၣ်မူ စံးဘၣ် အ့ယၣ်၀တံၣ်တၢ်က စီၣ် ဖဲမုၢ်ဆၣ်အနံၤလီၤ.
"တၢ်မၤထွဲကတီၢ်ဘၢၣ်စၢၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ မ့ၢ်တၢ်ကီလၢပဂီၢ်, မ့ၢ်လၢတၢ်တမၤထွဲအီၤဒံးဘၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်လဲာ်အိၣ်ကွဲးပာ်အ သးလၢ NCA လံာ်အပူၤလီၤ." ပဒိၣ်စီၤတၢ်ဒိၣ်မူ ၡဲပၠး၀ဲလီၤ.
အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလၢ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ပၢြပး၀ဲၤကျိၤ ၁၄ ခါ, လၢအပၣ်ဃုာ် တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့, တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အတၢ် ကွၢ်ထွဲ, ဒီးပှၤဂ့ၢ်၀ီတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတဖၣ်, လၢတၢ်လီၢ်တနီၤနီၤ ထီဒုၣ်ဒါလိာ်သးဒီးလီၢ်ခၢၣ်သးပဒိၣ်တၢ် ပၢ
တၢ်ြပးန့ၣ်လီၤ.
"ဖဲပတၢ်ပၢတၢ်ြပး၀ဲၤကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်မၤတၢ်အခါ, တၢ်ကဒူးကဒ့ၣ်အိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်ကွၢ်စူၢ်ကယာ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ဒုးတၢ်ခး ကမံးတံာ် သဃဲၤ, ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ပှၤလၢပမၤဟးဂီၤ NCA အတၢ်အၢၣ်လီၤလီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်၀ဲန့ၣ်အဃိဒီး, ပလိၣ်ဘၣ်တၢ်ဘှါၡဲ
အစၢ ခီဖျိ ကတီၢ်ဘၢၣ်စၢၤအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလီၤ."
နဲၢ်ရွဲၣ်ခိၣ်ကျၢၢ်စံး.
NCA ကတီၢ်ဘၢၣ်စၢၤအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤပၣ်ဃုာ်၀ဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢတၢ်ကဘၣ်မၤသကိးတၢ်ဒီး ကီၢ်ပဒိၣ်ဒ်လဲၣ် ဘၣ်ဃးပၢြပးဂ့ၢ် ၀ီ ဒီးတၢ်ဒီသဒၢခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်န့ၣ်လီၤ, အ၀ဲဒၣ်စံး.
ပဒိၣ်စီၤတၤဒိၣ်မူစံး၀ဲ, ကတီၢ်ဘၢၣ်စၢၤတၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤတၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်ခံခါအကျါတခါလၢ တၢ်တၢၣ်ပီၣ် သကိးအီၤဖဲ လွံၢ်သီတီၢ်ပူၤကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ လီၢ်ခၢၣ်သးထီဘိကမံးတံာ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်, လၢတၢ်မၤအီၤ
ဖဲလ့၀ါ, မ ဟါတနွံလီၤ.
တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤမ့ၢ် ထီဘိကမံးတံာ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အဆိကတၢၢ်တဘျီလၢတၢ်မၤအီၤ ဖဲကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ၁၆ ၀ီတ၀ီ ခီကရဲး တၢ်မၤအီၤဖဲလါမးၡး, ၀ံၤအလီၢ်ခံလီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်လၢအဂၤတခါလၢတၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးအီၤမ့ၢ်, တၢ်ကွၢ်က
ဒါက့ၤတၢ်မုာ် တၢ်ခုၣ်အတၢ်မၤကျဲ ဒီးကလဲၤဆူညါဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်လီၤ.
ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢခိၣ်နၢ်တဖၣ် တၢၣ်ပီၣ်သကိး၀ဲဘၣ်ဃး တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီအတၢ်တိာ်ကျဲၤ, ဒီကလုာ်သ့ၣ် ပှၢ်ဟီၣ်က၀ီၤ ဒီးသ့ၣ်ပှၢ်ပာ်ကီၢ်တၢ်လီၢ်တဖၣ် လၢအ၀ဲသ့ၣ်ဟီၣ်က၀ီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.
လၢလံာ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤအပူၤ လၢတၢ်ထုးထီၣ်ဖဲလါအီးထိဘၢၣ် ၇ သီစံး၀ဲ, ကညီခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဆၢတဲာ်၀ဲလၢ ကသုးယံာ်တၢ်ပျဲတၢ် ဘျၢလီၤစ့လၢတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ် လၢအမၤဘၣ်ဒိဟီၣ်က၀ီၤဒူသ၀ီကမျၢၢ် ဒီးခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်,
မ့ၢ်လၢတၢ်သ့ၣ် တဖၣ်အံၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီဒီးတၢ်ဘျၢတအိၣ်ဒံးနီတမံၤလၢ ကဒီသဒၢအ၀ဲသ့ၣ်လၢ တၢ်တိာ်ကျဲၤဒ် န့ၣ်အသိး အဃိဘၣ်လီၤ.
တၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တခါလၢ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢဘၣ်ကွၢ်ဆၢမဲာ်၀ဲ လၢအဆၢကတီၢ်ခဲအံၤမ့ၢ်, တၢ်ကွၢ်ထွဲကတီၤခိၣ်ဃၢၤန့ ဆၢၣ်အဂ့ၢ်, မါဘးထိလၢအမ့ၢ် ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢသ့ၣ်ပှၢ်၀ဲၤကျိၤခိၣ်, စံး၀ဲလီၤ.
အ၀ဲဒၣ်ၡဲပၠး၀ဲလၢ လီၢ်ခၢၣ်သးပဒိၣ်အတၢ်မၤလၢ ကမၤလဲၢ်ထီၣ်သ့ၣ်ပှၢ်ပာ်ကီၤ ဒီးဒီကလုာ်သ့ၣ်ပှၢ်ဟီၣ်က၀ီၤ ဖဲကီၢ်ဆၢ ဒီးကီၢ်ကၠီၣ် တဲၣ် ဒီးတနီသရံၣ်ကီၢ်ဒိၣ်ဖဲ ၂၀၁၅, တၢ်တဒုးသ့ၣ်ညါထွဲ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဒီးဟီၣ်က၀ီၤဒူသ၀ီက
မျၢၢ်တဖၣ်ဘၣ်.
လီၢ်ခၢၣ်သးပဒိၣ်လၢ န့ၢ်ပၠံၣ်ဒီၣ် ပျဲစ့ၢ်ကီး ထံဂုၤကီၢ်ဂၤကမျၢၢ်သဘျ့ကရၢဒ်အမ့ၢ် World Wide Fund for Nature Myanmar (WWF) ဒီး Fauna and Flora International (FFI) လၢကမၤလိဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဖဲတၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်တဖၣ်, တဒုးသ့ၣ်ညါဒီး
တ အိၣ်ဒီး ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ အတၢ်အၢၣ်လီၤထွဲဘၣ်,
ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢခိၣ်နၢ် တဖၣ်စံး၀ဲလီၤ.
ဖဲလါနိၣ်၀့ဘၢၣ်မဟိတနံၣ်, ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဆဲးတၢ်နၢ်ပၢၢ်အတၢ်အၢၣ်လီၤဒီး World Wide Fund for Nature Myanmar (WWF) ဒ်သိးကဒီသဒၢသ့ၣ်ပှၢ်လၢ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢပၢ ဟီၣ်က၀ီၤတဖၣ်အပူၤလီၤ.
"ကီၢ်ပဒိၣ်အတၢ်မၤလၢ ကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဒီကလုာ်သ့ၣ်ပှၢ်ဟီၣ်က၀ီၤ ဒီးသ့ၣ်ပှၢ်ပာ်ကီၤလၢ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ သုး က့ (၄) ဟီၣ်က၀ီၤဖဲဘျံးဒ၀ဲၢ်တၢ်လီၢ်, တနီသရံၣ်ကီၢ်ခီ, ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ြတီမၤတံာ်တာ် လၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျဲ
လၢ ကတီၢ်ခဲ အံၤလီၤ."
ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢအလံာ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤ တၢ်ထုးထီၣ်ဖဲမဟါတနွံ စံး၀ဲလီၤ, "ပကဒီသဒၢပသ့ၣ်ပှၢ် ခီဖျိပဖီလ် စံၣ်လၢပပာ်လီၤအဖီခိၣ်လီၤ."
"ပဒီသဒၢတ့ၢ်ပသ့ၣ်ပှၢ်ဒီး ပဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအမံၤတဖၣ် ဒီးပကယူာ်ထီၣ်ထီပသ့ၣ်ပှၢ်ဖီလ်စံၣ် ဒီးတၢ်ဘျၢတဖၣ် ဒ်သိးပ ဆဲးဒီသဒၢဒီး ကွၢ်ထွဲပသ့ၣ်ပှၢ်အဂီၢ်လီၤ." ပဒိၣ်စီၤတၤဒိၣ်မူ စံးဘၣ်အ့ယၣ်၀တံၣ်တၢ်ကစီၣ်, ဒီးစံးအါထီၣ်ဒံး၀ဲလၢ အ၀ဲသ့ၣ်စးထီၣ်
ဟ့ၣ်တၢ်သ့ၣ် ညါနၢ်ပၢၢ်အတၢ်သိၣ်လိလၢ ဟီၣ်က၀ီၤကမျၢၢ်အဂီၢ်, ဒ်သိးကဒီသဒၢတၢ်မံၤလာ် ဒီးသ့ၣ်ပှၢ်ပာ် ကီၤတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.