UN, EU ဒီးထံကီၢ်အဂၤယဲၢ်ဘ့ၣ်လၢကကဲတၢ်အုၣ်သးလၢတၢ်ဆဲးလီၤ(NCA)
UN, EU ဒီးထံကီၢ်အဂၤယဲၢ်ဘ့ၣ်လၢကကဲတၢ်အုၣ်သးလၢတၢ်ဆဲးလီၤ(NCA)
Burma News International, 16 Sep 2015
URL: http://www.bnionline.net/news/mon-state/item/790-un-eu-and-five-countries-to-witness-nca-signing.html
(UN)အပှၤခၢၣ်စး,(EU)ခၢၣ်စးဒိးထံကီၢ်အဂၤယဲၢ်ဘ့ၣ်အပှၤခၢၣ်စးသ့ၣ်တဖၣ်ကမ့ၢ်ပှၤအုၣ်သးခီဖျိပဒိၣ်ဒီးပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢ(EAO)ခၢၣ်စး
အတၢ်ကဆဲးလီၤစုမုၢ်မုၢ်ကျၢၢ်လၢထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခး(NCA)န့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်ပယီၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်လီၢ်ခၢၣ်သးလၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးတၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲကျဲၤဒီးတၢ်မၤကဲထီၣ်လိၣ်တၢ်ရဲၣ်မူဒါခိၣ်ဒီထၢၣ်မ့စီၣ်အူစံးဝဲစးထီၣ်
လၢပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢ(EAOs)စံးဝဲလၢတၢ်ကဆဲးလီၤ(NCA)ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ်အံၤအဃိနာ်ဝဲလၢမျးကယၤ(90)မ့ၢ်တၢ်လီၤတံၢ်လၢကဆဲး
လီၤဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
စံးဝဲလၢတၢ်ကဆဲးလီၤ(NCA)အံၤဘၣ်တၢ်ကွဲမုာ်တ့ၢ်လံ(UN)ဒီးထံကီၢ်အဂုၤအဂၤဃုဘ့ၣ်လၢကဟဲကဲတၢ်အုၣ်ၣ်သးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ပကွဲမုာ်ထံ
ကီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤခီဖျိပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢသ့ၣ်တဖၣ်အဲၣ်ဒိးဝဲလၢပကကွဲမုာ်အဃိန့ၣ်လီၤ.ပကွဲမုာ်စ့ၢ်ကီးထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤပှၤအုၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်
(ကီၢ်ပယီၤ)ဒ်(EAOs)ပာ်ဖျါထီၣ်တ့ၢ်လံဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ.
ထံဂုၤကီၢ်ဂာ်ပှၤအုၣ်သးလၢဘၣ်တၢ်ကွဲမုာ်အီၤလၢတၢ်ကဆဲးလီၤ(NCA)အံၤမ့ၢ်ဝဲ(UN),(EU),ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်တရူးကီၢ်,ကီၢ်အ့ဒံၣ်ယၣ်,ယပၣ်
ကီၢ်ဒီးနီၣ်ဝ့ကီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.မ့မ့ၢ်ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤပှၤအုၣ်သးတဖၣ်မ့ၢ်ဝဲဒီၣ်အီၣ်စါစူးကၠံၣ်လၢအမ့ၢ်(NLD)ပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤဒီးခိၣ်ထိအူ
လၢအမ့ၢ်(SNLD)ပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤန့ၣ်လီၤ.
မ့မ့ၢ်ဒီၣ်ထၢၣ်အီၣ်နဲၣ်အူလၢအမ့ၢ်(MPC)စံးဝဲမ့ၢ်ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်တခီအဝဲကဲတၢ်အုၣ်သးသ့တသ့တလီၤတံၢ်ဘၣ်ခီဖျိလၢအဝဲမ့ၢ်စ့ၢ်ကီး
(ASEAN)ကရၢဖိအဃိန့ၣ်လီၤ.ကီၢ်အ့ဒံၣ်ယၣ်စ့ၢ်ကီၣ်တလီၤတံၢ်လၢကကဲဝဲတၢ်အုၣ်သးဘၣ်ခီဖျိထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်လၢဘၣ်ကွၢ်
ဆၢၣ်မဲၤဝဲဒၣ်ဒီး(Khaplang)(NSCN-K)ဖဲကီၢ်ပယီၤကီၢ်ဆၢအဃိန့ၣ်လီၤ.ကီၢ်အ့ဒံၣ်ယၣ်ပှၤခၢၣ်စးကတိၤပာ်ဖျါထီၣ်စံးဘၣ်အူထိဝ့လၢ
ကီၢ်အ့ၣ်ယၣ်ကကဲတၢ်အုၣ်သးဖဲတၢ်မ့ၢ်တူၢ်လိာ်ပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢခဲလၢာ်လၢတၢ်ဆဲးလီၤ(NCA)အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.
KIO.တၢ်နာ်ဝဲလၢ(NCA)ကဘၣ်တၢ်ဆဲးလီၤအီၤဖဲလါအီၣ်ကထိဘၢၣ်အခီၣ်ထံးတနွံန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ကခၠ့ၣ်တၢ်သဘျ့ကရၢ(KIO)တ
အိၣ်ကတီၤဒံးအသးလၢတၢ်ကဆဲးလီၤစုမုၢ်အဂီၢ်အံၤဒံးဘၣ်အဂ့ၢ်သုးခိၣ်ဒိၣ်ဂီၢ်ဂ့ၢ်(N’Ban La)စံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဆၢကတီၢ်လါစဲးပထ့ဘၢၣ်(၁၁)သီလၢတၢ်ထံၣ်လိာ်ဒီးကခၠ့ၣ်ဖဲဝ့ၢ်တကူၣ်စါခၠီကီၢ်ဆၣ်တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအလီၢ်အဝဲစံးဝဲလၢပှၤဖီၣ်စုက
ဝဲၤကရၢခဲလၢာ်မ့ၢ်ပၣ်ဃုာ်လၢတၢ်ဆဲးလီၤ()အံၤဒီးအဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီးကဆဲးလီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.ခဲအံၤကီၢ်ခိၣ်တူၢ်လိာ်ဒၣ်ထဲပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢ(၁၅)
ဒူၣ်န့ၣ်လီၤ.ပအဲၣ်ဒိးလၢကလၢလီၤဆၡီခဲလၢာ်ကဘၣ်ပၣ်ဃုာ်လၢတၢ်ကဆဲးလီၤ(NCA)အံၤန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ပဒိၣ်တတူၢ်လိာ်ဝဲဒၣ်ဘၣ်.ဖဲ
တၢ်ထံၣ်လိာ်ဒိးကီၢ်ခိၣ်လၢန့ၣ်ပၠံၣ်ဒီၣ်အကတီၢ်ပဃ့ထီၣ်တ့ၢ်လံဒၣ်လဲာ်တၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တအိၣ်ဘၣ်အဃိပကဘၣ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးဒံးဒီး
ကရၢလၢပဒိၣ်တတူၢ်လိညဒံးအီၤဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒ်သိးကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဘှါၡဲအကျဲလၢအဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.လၢတၢ်န့ၣ်အဃိဒ်ကီၢ်ခိၣ်ဃ့ထီၣ်ဝဲလၢ
တၢ်ကဆဲးလီၤ(NCA)ဖဲလါစဲးပတ့ဘၢၣ်ထီၣ်အခီၣ်ထံးတနွံအသိးပတမၤအီၤဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.(NCA)အံၤအလီၢ်အိၣ်လၢတၢ်ဆဲးလီၤဝဲဘၣ်
ဆၣ်ယအဲၣ်ဒိးဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ်ထံဖိကီၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်လၢပတအိၣ်ကတီၤလံပသးလၢတၢ်ကဆဲးလီၤအီၤဖဲမုၢ်နံၤမုၢ်သီလၢကီၢ်ခိၣ်ပာ်ပနီၣ်အီၤ
အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်(KIO)နဲၣ်ရွဲၣ်ခိၣ်ကျၢၢ်ဒီၣ်ထၢၣ်(La Ja)စံးဝဲကီၢ်ခိၣ်သ့စ့ၣ်ကထံၣ်လိာ်အသးဒီးပှၤခိၣ်နၢ်အဒိၣ်ကတၢၢ်ယဲၢ်ဂၤလၢပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢဖဲလါ
စဲးပတ့ဘၢၣ်(၂၅-၂၆)သီန့ၣ်လီၤ.ပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢခိၣ်နၢ်တဖၣ်ကလဲၤထံၣ်လိာ်ဒီးကတိာ်သကိးဝဲဒ်သိးဒီးအဝဲသ့ၣ်ခိၣ်နၢ်လၢတထံၣ်လိာ်
သးဒီးကီၢ်ခိၣ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးတ့ၢ်လံဝဲန့ၣ်လီၤ.
အတၢ်ကဆဲးလီၤစုမုၢ်မုၢ်ကျၢၢ်လၢထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခး(NCA)န့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်ပယီၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်လီၢ်ခၢၣ်သးလၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးတၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲကျဲၤဒီးတၢ်မၤကဲထီၣ်လိၣ်တၢ်ရဲၣ်မူဒါခိၣ်ဒီထၢၣ်မ့စီၣ်အူစံးဝဲစးထီၣ်
လၢပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢ(EAOs)စံးဝဲလၢတၢ်ကဆဲးလီၤ(NCA)ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ်အံၤအဃိနာ်ဝဲလၢမျးကယၤ(90)မ့ၢ်တၢ်လီၤတံၢ်လၢကဆဲး
လီၤဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
စံးဝဲလၢတၢ်ကဆဲးလီၤ(NCA)အံၤဘၣ်တၢ်ကွဲမုာ်တ့ၢ်လံ(UN)ဒီးထံကီၢ်အဂုၤအဂၤဃုဘ့ၣ်လၢကဟဲကဲတၢ်အုၣ်ၣ်သးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ပကွဲမုာ်ထံ
ကီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤခီဖျိပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢသ့ၣ်တဖၣ်အဲၣ်ဒိးဝဲလၢပကကွဲမုာ်အဃိန့ၣ်လီၤ.ပကွဲမုာ်စ့ၢ်ကီးထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤပှၤအုၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်
(ကီၢ်ပယီၤ)ဒ်(EAOs)ပာ်ဖျါထီၣ်တ့ၢ်လံဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ.
ထံဂုၤကီၢ်ဂာ်ပှၤအုၣ်သးလၢဘၣ်တၢ်ကွဲမုာ်အီၤလၢတၢ်ကဆဲးလီၤ(NCA)အံၤမ့ၢ်ဝဲ(UN),(EU),ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်တရူးကီၢ်,ကီၢ်အ့ဒံၣ်ယၣ်,ယပၣ်
ကီၢ်ဒီးနီၣ်ဝ့ကီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.မ့မ့ၢ်ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤပှၤအုၣ်သးတဖၣ်မ့ၢ်ဝဲဒီၣ်အီၣ်စါစူးကၠံၣ်လၢအမ့ၢ်(NLD)ပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤဒီးခိၣ်ထိအူ
လၢအမ့ၢ်(SNLD)ပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤန့ၣ်လီၤ.
မ့မ့ၢ်ဒီၣ်ထၢၣ်အီၣ်နဲၣ်အူလၢအမ့ၢ်(MPC)စံးဝဲမ့ၢ်ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်တခီအဝဲကဲတၢ်အုၣ်သးသ့တသ့တလီၤတံၢ်ဘၣ်ခီဖျိလၢအဝဲမ့ၢ်စ့ၢ်ကီး
(ASEAN)ကရၢဖိအဃိန့ၣ်လီၤ.ကီၢ်အ့ဒံၣ်ယၣ်စ့ၢ်ကီၣ်တလီၤတံၢ်လၢကကဲဝဲတၢ်အုၣ်သးဘၣ်ခီဖျိထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်လၢဘၣ်ကွၢ်
ဆၢၣ်မဲၤဝဲဒၣ်ဒီး(Khaplang)(NSCN-K)ဖဲကီၢ်ပယီၤကီၢ်ဆၢအဃိန့ၣ်လီၤ.ကီၢ်အ့ဒံၣ်ယၣ်ပှၤခၢၣ်စးကတိၤပာ်ဖျါထီၣ်စံးဘၣ်အူထိဝ့လၢ
ကီၢ်အ့ၣ်ယၣ်ကကဲတၢ်အုၣ်သးဖဲတၢ်မ့ၢ်တူၢ်လိာ်ပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢခဲလၢာ်လၢတၢ်ဆဲးလီၤ(NCA)အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.
KIO.တၢ်နာ်ဝဲလၢ(NCA)ကဘၣ်တၢ်ဆဲးလီၤအီၤဖဲလါအီၣ်ကထိဘၢၣ်အခီၣ်ထံးတနွံန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ကခၠ့ၣ်တၢ်သဘျ့ကရၢ(KIO)တ
အိၣ်ကတီၤဒံးအသးလၢတၢ်ကဆဲးလီၤစုမုၢ်အဂီၢ်အံၤဒံးဘၣ်အဂ့ၢ်သုးခိၣ်ဒိၣ်ဂီၢ်ဂ့ၢ်(N’Ban La)စံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဆၢကတီၢ်လါစဲးပထ့ဘၢၣ်(၁၁)သီလၢတၢ်ထံၣ်လိာ်ဒီးကခၠ့ၣ်ဖဲဝ့ၢ်တကူၣ်စါခၠီကီၢ်ဆၣ်တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအလီၢ်အဝဲစံးဝဲလၢပှၤဖီၣ်စုက
ဝဲၤကရၢခဲလၢာ်မ့ၢ်ပၣ်ဃုာ်လၢတၢ်ဆဲးလီၤ()အံၤဒီးအဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီးကဆဲးလီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.ခဲအံၤကီၢ်ခိၣ်တူၢ်လိာ်ဒၣ်ထဲပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢ(၁၅)
ဒူၣ်န့ၣ်လီၤ.ပအဲၣ်ဒိးလၢကလၢလီၤဆၡီခဲလၢာ်ကဘၣ်ပၣ်ဃုာ်လၢတၢ်ကဆဲးလီၤ(NCA)အံၤန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ပဒိၣ်တတူၢ်လိာ်ဝဲဒၣ်ဘၣ်.ဖဲ
တၢ်ထံၣ်လိာ်ဒိးကီၢ်ခိၣ်လၢန့ၣ်ပၠံၣ်ဒီၣ်အကတီၢ်ပဃ့ထီၣ်တ့ၢ်လံဒၣ်လဲာ်တၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တအိၣ်ဘၣ်အဃိပကဘၣ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးဒံးဒီး
ကရၢလၢပဒိၣ်တတူၢ်လိညဒံးအီၤဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒ်သိးကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဘှါၡဲအကျဲလၢအဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.လၢတၢ်န့ၣ်အဃိဒ်ကီၢ်ခိၣ်ဃ့ထီၣ်ဝဲလၢ
တၢ်ကဆဲးလီၤ(NCA)ဖဲလါစဲးပတ့ဘၢၣ်ထီၣ်အခီၣ်ထံးတနွံအသိးပတမၤအီၤဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.(NCA)အံၤအလီၢ်အိၣ်လၢတၢ်ဆဲးလီၤဝဲဘၣ်
ဆၣ်ယအဲၣ်ဒိးဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ်ထံဖိကီၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်လၢပတအိၣ်ကတီၤလံပသးလၢတၢ်ကဆဲးလီၤအီၤဖဲမုၢ်နံၤမုၢ်သီလၢကီၢ်ခိၣ်ပာ်ပနီၣ်အီၤ
အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်(KIO)နဲၣ်ရွဲၣ်ခိၣ်ကျၢၢ်ဒီၣ်ထၢၣ်(La Ja)စံးဝဲကီၢ်ခိၣ်သ့စ့ၣ်ကထံၣ်လိာ်အသးဒီးပှၤခိၣ်နၢ်အဒိၣ်ကတၢၢ်ယဲၢ်ဂၤလၢပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢဖဲလါ
စဲးပတ့ဘၢၣ်(၂၅-၂၆)သီန့ၣ်လီၤ.ပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢခိၣ်နၢ်တဖၣ်ကလဲၤထံၣ်လိာ်ဒီးကတိာ်သကိးဝဲဒ်သိးဒီးအဝဲသ့ၣ်ခိၣ်နၢ်လၢတထံၣ်လိာ်
သးဒီးကီၢ်ခိၣ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးတ့ၢ်လံဝဲန့ၣ်လီၤ.